Wzrost globalnego zapotrzebowania na energię elektryczną jest nieodłącznym skutkiem dynamicznego rozwoju światowej gospodarki. W porównaniu z 1980 rokiem, światowe moce zainstalowane w energetyce w 2020 r. wzrosły o ponad 290% (wzrost z ok. 1979 GW do 7735 GW ). Jednocześnie świat coraz wyraźniej dostrzega pilną potrzebę dążenia do neutralności klimatycznej, skupiając się przede wszystkim na propagowaniu rozwiązań energetycznych o niskim wpływie na środowisko oraz na promowaniu odnawialnych źródeł energii, które zyskują coraz większe znaczenie zastępując stopniowo paliwa kopalne. Odpowiedzią na wiele wyzwań stojących przed energetyką może być technologia małych modułowych reaktorów jądrowych (ang. Small Modular Reactors, SMR).
Polska jest jednym z krajów, przed którym stoi konieczność niemal całkowitej przebudowy systemu elektroenergetycznego. Nasze moce wytwórcze wymagają znacząco większych nakładów w celu odtworzenia i dekarbonizacji względem innych krajów Unii Europejskiej. Pomimo wielu zrealizowanych inwestycji w zakresie fotowoltaiki i elektrowni wiatrowych, ok. 70% energii elektrycznej w Polsce dalej jest produkowana przy wykorzystaniu paliw kopalnych.
Technologia małych modułowych reaktorów jądrowych (SMR)
Małe modułowe reaktory jądrowe – SMRy, stanowią innowacyjne podejście do produkcji energii jądrowej.
Znacznie mniejsze od tradycyjnych reaktorów, zarówno pod względem wielkości, jak i mocy, posiadają moc zainstalowaną wynoszącą zazwyczaj mniej niż 300 MWe, a niektóre z nich osiągają zaledwie 1 do 10 MWe. SMRy spośród innych reaktorów jądrowych wyróżnia możliwość produkcji fabrycznej oraz modułowej instalacji, co umożliwia ich przenoszenie i skalowalne wdrażanie. Dzięki wykorzystaniu reakcji rozszczepienia jądra atomowego do wytwarzania ciepła, SMRy oferują elastyczne rozwiązania w produkcji energii elektrycznej – mówi Alina Wołoszyn, Partner, Szef Działu Deal Advisory w KPMG w Polsce.
Zdaniem ekspertów SMRy ze względu na niższą moc i mniejsze rozmiary reaktorów, charakteryzują się wysokim poziomem bezpieczeństwa, co powinno przełożyć się na łatwiejszą oraz sprawniejszą lokalizację takich obiektów. Reaktory SMR projektowane są tak, aby móc je przyłączyć do obecnie funkcjonujących systemów elektroenergetycznych. Jako stabilne i niezależne od czynników zewnętrznych źródła energii mają być też komplementarne wobec OZE. SMRy mogą zapewnić elastyczność pozwalającą na utrzymanie bezpiecznego poziomu dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych.
Zastosowania SMRów niskoemisyjną odpowiedzią na wyzwania energetyczne
Rozkład polskiej energetyki nie jest jednolity, a przemysł energochłonny skupiony jest głównie na południu kraju z uwagi na tamtejsze złoża węgla. W związku z tym, największe elektrownie w Polsce znajdują się w tych regionach, które charakteryzują się gęstą siecią przesyłową. Z kolei planowane nowe inwestycje energetyczne, takie jak budowa farm wiatrowych na Bałtyku lub realizacja pierwszej krajowej elektrowni jądrowej planowane są na północy Polski.
Biorąc pod uwagę plany transformacji energetycznej Unii Europejskiej i wycofywanie jednostek wytwórczych zasilanych węglem, południe Polski stanie w obliczu luki energetycznej. Małe modułowe reaktory jądrowe mogą być odpowiedzią na przyszłe potencjalne problemy niedoboru energii w tym systemie. Energochłonne przedsiębiorstwa na południu kraju mogłyby korzystać z niskoemisyjnej energii produkowanej przez SMR-y, wprowadzanej do sieci przy wykorzystaniu już rozwiniętej sieci przesyłowej – mówi Dorota Miziołek, Partner Associate, Dział Deal Advisory, Zespół Finansowania i Infrastruktury w KPMG w Polsce.
Reaktory SMR stanowią innowacyjną możliwość wytwarzania niskoemisyjnej, neutralnej dla klimatu, bezpiecznej i niezawodnej energii elektrycznej. Pomimo ogólnoeuropejskiego zainteresowania ze strony podmiotów publicznych i prywatnych, rozwój SMR jest nadal ograniczony przez przepisy, które nie są dostosowane do tych rozwiązań. Technologia SMR jest na tyle nowatorskim rozwiązaniem, że nie wdrożono jeszcze w pełni kompleksowych i dedykowanych jej regulacji oraz porozumień.
Państwowe organy regulacyjne powinny w najbliższych miesiącach opracować spójne, uproszczone wytyczne dotyczące certyfikacji i procesu inwestycyjnego dla SMR. Szansą dla tego procesu są liczne inicjatywy międzynarodowe dążące do opracowania i wdrożenia jednolitych regulacji, które mogą stanowić podstawę do konstruowania przepisów krajowych – mówi Anna Szczodra, radca prawny, Partner w KPMG Law.
Wobec ambitnych planów polskich podmiotów zainteresowanych SMR, rozwój tej technologii w Polsce, oprócz konsekwencji środowiskowych, przełoży się na kwestie społeczno-ekonomiczne. Według wyliczeń zainteresowanych podmiotów jeden reaktor będzie wymagał zatrudnienia ponad 100 wykwalifikowanych specjalistów. Inwestycje SMR to także szansa dla lokalnych społeczności i gmin. Inwestycje w SMRy pozwolą jednostkom samorządu terytorialnego na uzyskanie dodatkowych wpływów podatkowych oraz na zaopatrzenie lokalnych przedsiębiorstw w niskoemisyjną energię produkowaną przez reaktory.
SMRy mogą stanowić odpowiedź na wiele problemów charakteryzujących tradycyjną energetykę jądrową. Mniejsza skala inwestycji, jak i możliwość dostosowywania jej wielkości do potrzeb łagodzi ryzyko przekroczenia budżetu oraz wystąpienia opóźnień w realizacji projektu. Mniej rygorystyczne warunki lokalizacyjne minimalizują zaś potencjalne koszty. Tym samym technologia ta może być atrakcyjnym wyborem dla inwestorów z sektora prywatnego. Wzrastająca liczba projektów realizowanych z powodzeniem pozytywnie wpłynie na zainteresowanie finansowaniem SMRów przez instytucje finansowe – mówi Alina Wołoszyn, Partner, Szef Działu Deal Advisory w KPMG w Polsce.
